Қазақстанның депозиттерге кепілдік беру қоры 2025 жылдың наурыз айындағы жеке тұлғалардың теңгедегі депозиттері бойынша сыйақы мөлшерлемелерінің шолуын жариялады, деп хабарлайды Kapital.kz іскерлік ақпарат орталығының тілшісі ҚДКБҚ баспасөз қызметіне сілтеме жасап.

Банктердің сайттарына жүргізілген мониторинг нәтижесінде депозиттер бойынша сыйақы мөлшерлемелерінің артуы жалғасып жатқаны байқалады. Бұрынғыдай, өзгерістер негізінен мерзімсіз депозиттер сегментінде орын алды. Бірден бес банк депозиттік мөлшерлемелерін көтерді. Қазіргі уақытта бұл сегменттегі ең жоғары мөлшерлеме 15,7% құрайды, осындай пайыздық мөлшерлемемен депозит орналастыруды бір орташа қазақстандық банк ұсынады. Бір ірі банк толықтыру құқығымен мерзімді депозитті ең жоғары мөлшерлемемен орналастыруды ұсынды. Нәтижесінде, толықтыру құқығы бар мерзімді депозиттерді бес банк қабылдауда.

Толықтыру құқығы жоқ жинақ салымдары бойынша мөлшерлемелер негізінен өсуде. Үш банк мөлшерлемені 0,6-дан 3,0 п.п. дейін көтерді, барлық өзгерістер қысқа мерзімдерде (3-тен 12 айға дейін) болды, тек бір банк 6 ай мерзімінде мөлшерлемені 0,3 п.п. төмендетті.

Қор сарапшыларының пікірінше, наурыз айында депозиттік мөлшерлемелердің өзгеруіне бірнеше фактор әсер етті:

1. ҚДКБҚ-ның мөлшерлемелердің шекті деңгейін директивті түрде белгілеуден бас тартуы
   2025 жылдың 1 наурызынан бастап ҚДКБҚ жеке тұлғалардың теңгедегі депозиттері бойынша шекті мөлшерлемелерді аз капиталдандырылған банктер санаты үшін белгілемейді. Депозиттік нарықтағы бәсекелестік қалыптасты, енді банктер мөлшерлемелерді өз бетінше реттейді. Қаржылық тұрақтылықты қамтамасыз ету үшін екі шектеу құралы қалады: жүйелік тәуекелге арналған төлем және аз капиталдандырылған банктерге арналған қосымша төлем.

2. Базалық мөлшерлеменің көтерілуі
   2025 жылдың 7 наурызында ҚР Ұлттық банкі Ақша-кредит саясаты комитеті базалық мөлшерлемені 15,25%-дан 16,50%-ға көтеру туралы шешім қабылдады. Осыған байланысты банктер келесі сегменттер бойынша мөлшерлемелерін қайта қарастырды:

   • Бес банк – мерзімсіз депозиттер бойынша;

   • Бір банк – толықтыру құқығы бар мерзімді депозиттер бойынша;

   • Төрт банк – толықтыру құқығы бар жинақ депозиттері бойынша;

   • Төрт банк – толықтыру құқығы жоқ жинақ депозиттері бойынша;

   • Бір банк – өзгермелі сыйақы мөлшерлемесі бар депозиттер бойынша.

Депозит түрлері бойынша өзгерістер

Мерзімсіз депозиттер: депозиттерге кепілдік беру жүйесіне қатысушы 19 банктің 16-сы осы депозиттерді қабылдайды. Бір ай ішінде бірнеше банк мөлшерлемелерін көтерді:

• Үш орташа банк – 0,8, 0,7 және 0,5 п.п.-ға;

• Бір шағын банк – 0,7 п.п.-ға;

• Бір ірі банк – 0,7 п.п.-ға.

Мерзімді депозиттер: мерзімді депозиттерді қабылдайтын банктер саны беске дейін артты. Бір ірі банк 17,0% мөлшерлемемен жаңа мерзімді депозит енгізді. 12 айлық мерзімді салымдар сегментіндегі мөлшерлемелер 11,9%-дан 14,9%-ға дейінгі аралықта өзгеруде.

Толықтыру құқығы бар жинақ депозиттері: бір орташа банк жаңа жинақ депозитін енгізіп, осы сегменттегі банктер санын 10-ға дейін арттырды. Ең жоғары мөлшерлеме – 17,0% (6 айға), ең төменгі – 5,1% (24 айға).

Толықтыру құқығы жоқ жинақ депозиттері: 11 банк мұндай салымдарды ұсынады. Наурыз айында келесі өзгерістер болды:

• Бір орташа банк 3 айлық салым бойынша мөлшерлемені 1,5 п.п.-ға көтерді, бірақ 6 айлық салым бойынша 0,3 п.п.-ға төмендетті;

• Тағы бір орташа банк 3 және 6 айлық салымдар бойынша мөлшерлемелерді тиісінше 0,2 және 0,1 п.п.-ға көтерді;

• Бір шағын банк 3 айлық мерзімде 1,2 п.п.-ға, 6 айлық мерзімде 1,3 п.п.-ға, 12 айлық мерзімде 3,0 п.п.-ға көтерді;

• Бір ірі банк мөлшерлемені 0,6 п.п.-ға көтерді.

Бұл сегментте ең төменгі мөлшерлеме – 6,3% (24 айдан жоғары мерзімге), ең жоғары – 18,5% (6 айға).

Өзгермелі мөлшерлемесі бар депозиттер: бір орташа банк өзгермелі сыйақы мөлшерлемесі бар екі өнім ұсынады. Базалық мөлшерлеменің өсуіне байланысты банк жаңа депозиттер үшін теріс спредті -0,25%-дан -1,75%-ға дейін арттырды, нәтижесінде сыйақы мөлшерлемесі 0,9 п.п.-ға көтерілді.

ҚДКБҚ бұл шолудың банктер мен олардың депозиттік өнімдерінің жарнамасы емес екенін атап өтті.