Қазіргі таңда қазақстандықтардың зейнетақысы мынадай көздерден құралады:
міндетті зейнетақы жарналары (МЗЖ) — жұмыс беруші қызметкердің ай сайынғы жалақысының 10%-ын зейнетақы қорына аударады;
міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары (МКЗЖ) — зиянды еңбек жағдайларында жұмыс істейтін қызметкерлердің табысының 5%-ын жұмыс беруші өз қаражаты есебінен аударады;
жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары (ЖМЗЖ) — 2024 жылы 1,5%-дан басталып, 2028 жылға қарай кезең-кезеңімен 5%-ға дейін ұлғайтылады, 2025 жылы 2,5%-ды құрайды (жинақтаушы зейнетақы жүйесінің бұл құрамдас бөлігі 2024 жылы енгізілді және 1975 жылы және одан кейін туған барлық қызметкерлер үшін жұмыс берушінің қаражаты есебінен төленеді);
ерікті зейнетақы жарналары (ЕЗЖ) — зейнетақы төлемдерін алушының пайдасына жеке де, заңды тұлғалар да аудара алатын қаражат.
Бүгін ерікті зейнетақы жарналарына тоқталамыз, бұл — салымшылардың өз қалауымен БЖЗҚ-ға аударатын қаражаты. Мұндай жарналарды жеке тұлғалар өз пайдасына, сондай-ақ жеке және заңды тұлғалар үшінші (жеке) тұлғалардың пайдасына аудара алады.
Соңғы бірнеше жылда бұл жарна түріне қызығушылық едәуір өсті. Мәселен, 2025 жылғы 1 маусымдағы жағдай бойынша қазақстандықтардың ЕЗЖ бойынша жинақтары 8,5 млрд теңгеге жетіп, бір жылда 37,5%-ға артты. Бұл — басқа зейнетақы жарналары түрлерімен салыстырғанда ең жоғары өсім. Ал жыл басынан бері ЕЗЖ үшін ашылған жеке зейнетақы шоттарының (ЖЗШ) саны 2,4%-ға өсіп, 450 мыңға жетті.
Ерікті жарналар арқылы жинақтардың күрт өсуі 2022 жылдан бері үздіксіз жалғасып келеді. Бұған бірқатар себептер бар: заңнамадағы өзгерістер, шот ашу және оны толықтыру рәсімдерінің жеңілдетілуі, Қазақстанның депозиттерге кепілдік беру қорынан талап етілмеген сомалардың ЕЗЖ үшін ашылған ЖЗШ-ға аударылуы, сондай-ақ мұндай жарнаның артықшылықтары. Сонымен қатар халықтың қаржылық сауаттылығының артуы да азаматтарды өз болашағына саналы түрде инвестиция салуға ынталандырып отыр.
Ұқсас материалдар
