Жаңа норматив тәуекелмен өлшенген активтердің 2% -ті құрайды, бұл банктердің ықтимал экономикалық тәуекелдерге тұрақтылығын арттыруға көмектеседі.

Бұл талап 2026 жылғы 1 сәуірден бастап күшіне енеді, бұл банктерге капиталды дайындау және жинақтау үшін 12 ай береді. Капиталдың секторлық контрциклді буфері капиталдың жеткіліктілігі жөніндегі қолданыстағы нормативтерге қосымша енгізіледі.

Қазіргі уақытта Қазақстанның банк секторының жай-күйі өтімділіктің жақсы көрсеткіштерімен және кредиттік портфельдің сапасымен тұрақты деп бағалануда. Алайда, соңғы жылдары бөлшек несиелеудің өсуі байқалды, бұл нарықтың қызып кетуін көрсетуі мүмкін. Соңғы үш жылда халыққа несие беру жылына орта есеппен 27%-ке өсті, ал бизнеске несие беру 17%-ке өсті.

Алдын ала деректерге сәйкес, өткен жылы кредиттердің ЖІӨ-ге арақатынасының ауытқуы 2,3%-ті құрады, ал халыққа кредит беру сегменті үшін бұл көрсеткіш 6,8%-ті құрады. Осыған байланысты, Қазақстан Ұлттық Банкі Базель комитетінің ұсынымдарына және бірқатар елдердің тәжірибесіне сәйкес келетін капиталдың секторлық контрциклді буферін енгізу туралы шешім қабылдады.

Ұлттық Банктің қаржылық тұрақтылық және зерттеулер департаментінің директоры Олжас Кубенбаев жаңа капитал буферін енгізу экономикалық тұрақсыздық кезеңдерінде жүйелік тәуекелдерді төмендету және оның тұрақтылығын арттыру арқылы банк секторын нығайтатынын атап өтті. Банктер кірістіліктің жоғары деңгейі мен өтпелі кезеңнің арқасында ішкі ресурстар есебінен талаптарды орындай алады.

Ұлттық банк қаржы жүйесінің жай-күйіне мониторинг жүргізуді жалғастырады және қажет болған жағдайда экономикалық жағдайдың өзгеруіне байланысты секторлық КБК параметрлерін түзетеді.

Капиталдың контрциклді буфері - халықаралық тәжірибе және Қазақстанда қолдану

Ұлттық Банктің пресс-релизінде атап өтілгендей, секторлық контрциклдік капитал буфері Базель Банктік қадағалау комитеті ұсынған жалпы контрциклдік буфердің модификациясы болып табылады. Бұл құрал халықаралық тәжірибеде банк жүйесінің тұрақтылығын арттыру және несиелеудің жекелеген сегменттеріндегі қызып кету қаупін азайту үшін қолданылады. Мысалы, мұндай шаралар Еуропаның 20-дан астам елінде, сондай-ақ Грузияда, Арменияда және Ресейде сәтті қолданылады.

Қазақстанда секторлық КБК енгізу экономикалық тұрақтылық кезеңінде банктер үшін "қауіпсіздік жастығын" қамтамасыз етуге және қаржылық күйзелістер жағдайында осы резервтерді пайдалануға мүмкіндік береді. Бұл шара жүйелік тәуекелдерді төмендетуге бағытталған және елдің бүкіл банк секторының қаржылық тұрақтылығын жақсартуға ықпал ететін болады.

Қазақстан Ұлттық Банкі мониторинг жүргізуді жалғастырады және қажет болған жағдайда капиталдың секторлық контрциклдік буферінің параметрлерін оны ағымдағы экономикалық жағдайларға бейімдей отырып түзетеді.